การก่อพระฤกษ์ศาลสถิตย์ยุติธรรม

Update 01 ธ.ค. 2563

การกอพระฤกษศาลสถิตยยตุ ิธรรม 

                                                                                                                                                                                  กฎหมายตราสามดวง

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงพระราชดําริวา การชําระตัดสินความของ ราษฎรใหเปนไปโดยกฎหมายและมีความชอบธรรมนั้น เปนภารกิจอันสําคัญยิ่งซึ่งจะนํา ความสุขความเจริญมาสูพระราชอาณาจักรสยาม เมื่อครั้งตั้งกรุงรัตนโกสินทรพระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลก ไดทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหมีการชําระกฎหมายขึ้น เรียกวา “กฎหมายตราสามดวง” เพื่อใชเปนหลักในการปกครองบานเมือง แตกฎหมายและวิธี กระบวนการพิจารณาความอยางเกาลาสมัย ไมทันตอความเปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพ บานเมือง คดีความตามโรงศาลคั่งคางมากขึ้น โรงศาลที่ตั้งไวัสําหรับระงับทุกขและชวยเกื้อกูล ความเจริญก็ดูเหมือนจะเปนเครื่องขัดขวางความเจริญของบานเมือง คดีความที่คางอยูตาม กระทรวงทุกศาลมีจํานวนมากขึ้น กระบวนพิจารณาคดีมีความลาชา ไมทันกาล ราษฎรไดรับ ความเดือดรอน เจาพนักงานละเลยไมตั้งใจเอาใจใสในการรักษาความยุติธรรมใหเปนไปโดย ความละเอียดรอบคอบและเต็มอํานาจกําลัง ราษฎรตองการที่จะใหมีการรักษาความยุติธรรม มากยิ่งขึ้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว มีพระราชดําริที่จะจัดการศาลยุติธรรมใหดี ยิ่งขึ้น จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหมีการไตสวนศึกษากฎหมายเกาและดูแบบอยางดานการ ศาล กฎหมายและธรรมเนียมตาง ๆ ทั้งในประเทศและตางประเทศ ทรงพระราชดําริเห็นวา จะตองจัดตั้งศาลใหญรวบรวมคดีความทุกศาลทุกกระทรวงมารวมกัน และทรงพระกรุณาโปรด เกลาฯ ใหจัดระบบกฎหมายขึ้นใหม ตัดเหตุที่เปนการกีดขวางความยุติธรรมออกและทรง พระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหเจาพระยาสุรวงศไวยวัฒนพัฒนศักดิ์ (วร บุนนาค) สมุหพระกลาโหม เปนแมกอง พระยานรรัตน เปนนายงาน ไดวาจางนายชางชื่อ มิสเตอรโจอาคิม แกรซีสัญชาติ ฝรั่งเศส เปนสถาปนิกผูออกแบบและกอสรางศาลหลวงขึ้นสําหรับรักษาความยุติธรรม เพื่อเปน หลักเปนประธานสําหรับพระนครสืบไป โดยกําหนดกอพระฤกษวางแทนศิลาประถมฐาน  ในวันที่บรรจบครบรอยปพระนคร ในการสมโภชพระนครครบรอยปไดมีงานฉลองหลายวัน  มีพิธีการตาง ๆ มากมาย การเฉลิมพระนคร ฉลองวัดพระศรีรัตนศาสดาราม วางศิลาฤกษ ปฐมบรมราชานุสาวรียงานแสดงเอกซฮิบิเชน (Exhibition งานแสดงสินคา) วางศิลาฤกษ ศาลหลวง สรางเครื่องราชอิสริยยศมหาจักรีบรมราชวงศและเหรียญดุษฎีมาลา ดานพิธีสงฆ มีการสวดมนตในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เชน พระพุทธปรางคปราสาท พระมณฑป  พระศรีรัตนเจดียหอพระนาค วิหารยอด หอพระคันธารราฐ หอพระมนเทียรธรรม ศิวาลัย มหาปราสาท และไดมีการสวดมนตในบริเวณที่ตาง ๆ เชน ที่กอพระฤกษศาลหลวง  ศาลเทพารักษหลักเมือง รอบพระบรมมหาราชวัง ปอมตาง ๆ และรอบพระนคร มีการบวงสรวง สังเวยเทพยดา มีการละเลนหลายอยาง เชน โขน หุน ละครไทย ละครชาตรีมงครุม หนัง  พิณพาทยมโหรีแตร และมีการตั้งโรงทานแจกอาหารใหกับราษฎร  

หิรัญบัตร

เมื่อวันศุกรขึ้น 4 ค่ํา เดือนหก ปมะเมีย 1244 (ซึ่งตรงกับวันที่ 21 เมษายน พ.ศ.  2425) เวลาเชา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว เสด็จพระราชดําเนินออกเชิญ พระบรมรูป พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ขึ้นสถิตบนศิวาลยั มหาปราสาท แลวเสด็จพระราชดําเนินออกพระที่นั่งอาภรณพิโมกขปราสาท ทรงเครื่องแลว เสด็จพระราชดําเนินทรงพระที่นั่งราเชนทรเปนกระบวนพยุหยาตรา แรกออกดําเนินกระบวน เจาพนักงานทหารบกยิงปนสลุตเปนพระฤกษ 21 นัด พระราชดําเนินออกประตูวิมานไชยศรี วิเศษไชยศรีเลี้ยวไปตามถนนถึงหนาปอมเผด็จดัษกรแลวเลี้ยวขึ้นไปตามถนน ประทับ พลับพลาจตุรมุข แลวทรงกอพระฤกษที่ปราสาทศิลา ซึ่งจะเปนที่ประดิษฐานพระบรมรูป พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก มียิงสลุตพระฤกษอีก 21 นัด แลวทรงกอฤกษ ศาลหลวงที่สรางใหม ปรากฏตามพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอเจาฟาฯ  กรมพระบาบําราบปรปกษคือเวลา 3 โมงเชา 6 นาทีถึง 4 โมง 13 นาทีศิลาปฐมฤกษเปนแทน หินแกวสี่เหลี่ยมผืนผา กวาง 20 นิ้ว สูง 20 นิ้ว ยาว 36 นิ้ว ภายในมีหีบสังกะสีขนาดยาว 14 นวิ้ กวาง 5 นิ้ว สูง 3 นิ้วครึ่ง บรรจุอยูในหีบสังกะสีมีแผนเงินที่เรียกวา หิรัญบัตร จํานวน 4 แผน  ขนาดกวาง 9.5 เซนติเมตร ยาว 37.2 เซนติเมตร มีรูเจาะตรงกลางสําหรับรอยเชือกผูกคลาย คัมภีรใบลาน หิรัญบัตรแผนที่ 1 จารึกนาม “ศาลสถิตยยุติธรรม” แผนที่ 2, 3 และ 4 จารึก วัน เดือน ปที่เสด็จพระราชดําเนินทรงวางศิลากอพระฤกษและพระราชดําริหที่ทรงใหสรางศาล หลวงขึ้น และพระราชทานนามวา “ศาลสถิตยยุติธรรม” เพื่อ “เปนที่ประชุมลูกขุนตระลาการ ขุนศาลทุกกระทรวง และเปนที่เก็บรักษาพระราชกฤษฎีกา กฎหมาย พระราชบัญญัติเกาใหม”   สมดังพระราชประสงคที่จารึกไวในหิรัญบัตรทุกประการ และเมื่อทรงประกอบพิธีเสร็จไดเสด็จมา ประทับ ณ พระแทนมหาเศวตฉัตรทามกลางพลับพลาจตุรมุขพรอมดวยพระบรมวงศานุวงศ  ขาทูลละอองธุลีพระบาทเขาเฝาประชุมพรอมกัน และทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหสราง เครื่องราชอิสริยยศมหาจักรีบรมราชวงศและเหรียญดุษฎีมาลาเพื่อพระราชทานใหพระบรม วงศานุวงศขาราชการ ขาราชการผูใหญผูนอย เสร็จแลวตั้งกระบวนแหเสด็จพระราชดําเนิน กลับทางถนนสนามไชย หนาพระที่นั่งสุทไธสวรรยลงไปเลี้ยวหนาปอมมณีปราการตรงไปเลี้ยว เขาทางประตูพิทักษบวร ตรงขึ้นไปออกประตูสุนทรทิศา เลี้ยวมาเขาประตูวิเศษไชยศรีวิมาน ไชยศรียิงสลุตอีก 21 นัด ประทับเกยพระที่นั่งอาภรณพิโมกขปราสาท ทรงประเคนที่ศิวาลัย มหาปราสาทและในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระบรมวงศานุวงศประเคนที่ศาลเทพารักษ หลักเมือง ตามปอมและกําแพง ในการนี้พระบรมวงศานุวงศและขาราชการซึ่งตองเกณฑไดทํา ขาวกระทงถวาย และใหมีผาผืนเปนตนถวายพระสงฆทั่วทุกองค 

เวลาบายสามโมงครึ่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว เสด็จพระราชดําเนิน ออกนมัสการพระบรมรูปที่สถิตบนพระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ให พระบรมวงศานุวงศและขาราชการผูใหญผูนอย ทั้งฝายหนาฝายใน มีดอกไมธูปเทียนมาถวาย บังคมพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทั้ง 4 พระองคบนพระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท พรอมกัน 

เวลาบาย 4 โมงครึ่ง เสด็จพระราชดําเนินออกพระที่นั่งอนันตสมาคม พระบรมวงศานุ- วงศและขาทูลละอองธุลีพระบาทผูใหญผูนอย ฝายทหาร พลเรือนเขาเฝาประชุมพรอมกัน ถวาย ชัยมงคลเฉลิมพระเกียรติยศ ในการตั้งกรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทรบรรจบครบ 100 ป แลวเสด็จพระราชดําเนินขึ้นประทับ ณ พระทั่นั่งพุทไธสวรรยทรงโปรยทานแลวประทับอยูจน เวลาทรงจุดดอกไมเพลิง 

ในการนี้บรรดาราษฎรชาวพระนครไดกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานพระ บรมราชานุญาตถวายพระพรไชยมงคล ปรากฏดังความตอไปนี้

สําเนา ร. ที่ 94   รับวันศุกรขึ้น 4 ค่ํา เดือน 6 1244  

ขอเดชะฝาละอองธุลีพระบาทปกเกลาฯ ขาพระพุทธเจาผูไดรับฉันทานุมัติอัธยาศัยแต ราษฎรผูใหญบานทั้งปวง ซึ่งอยูในจังหวัดพระนคร มีความสมัครสโมสรพรอมใจกัน ขอ พระราชทานพระบรมราชวโรกาศ กราบบังคมทูลพระกรุณาแสดความยินดีซึ่งขาพระพุทธเจา เดช 

ทั้งหลายไดระลึกถึงพระ จะขอพระราชทานถวายพระไชยมงคลดวยน้ําจิตกตัญูคุณกตเวทีในเวลามหามงคลสมัยวันนี้ ซึ่งไดทรงพระมหากรุณาโปรดพระราชทานพระบรม ราชานุญาตพระเดชพระคุณหาที่สุดมิไดจะผิดพลั้งเหลือเกินประการใดพระราชอาญาไมพน เกลาฯ 

ดวย ณ เวลาวันนี้ เปนวันครบรอบรอยปตั้งแตวันสรางกรุงเทพฯ มหานคร  ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวประชุมบรมราชวงศไดทรงปราบขาศึกภายนอกใหพายแพแก พระบารมีเสด็จขึ้นดํารงพิภพปถพีระงับความเดือดรอนยากแคนอันสาหัสของราษฎรทั้งหลาย โดยพระมหากรุณา ทรงบํารุงพระบวรพุทธศาสนาซึ่งเกือบจะอันตรธานใหดํารงรุงเรืองตาม พระพุทธโอวาท ทรงนํามาซึ่งความยุติธรรมอันหายากยิ่งในเวลานั้น ประดิษฐานขึ้นเปน หลักเปนประธาน ทําลายความอสัตยอธรรมซึ่งมีในแผนดินโดยมากในเวลานั้นใหเสื่อมสูญ แผ พระราชอาณาเขตกวางใหญสมบูรณเปนที่อาศัยแหงราษฎรทั้งปวงไดพึ่งพระบารมีราษฎร ทั้งหลายไดตั้งตัวรักษาครอบครัวอยูเย็นเปนสุขเต็มตามความนิยมปรารถนาของผูเฒาผูแก ทวด ปูยาตายายแหงขาพระพุทธเจาทั้งปวง ในเวลาที่บานเมืองพึ่งรื้อขึ้นไดจากความยากแคนเคือง ครั้งนั้น คิดดูตั้งแตคราวนั้นมารอยปถึงเวลาซึ่งขาพระพุทธเจาทั้งหลายผูอาศัยอํานาจพระกรุณา บารมีฝาละอองธุลีพระบาทเปนที่พึ่ง ไดความสุขความเจริญอยางยิ่งอยูทุกวันนี้ก็เปนที่อัศจรรย ใจขาพระพุทธเจาทั้งหลาย เกิดความโสมนัสยินดีระลึกถึงพระเดชพระคุณซึ่งไดทรงพระ มหากรุณาใหขาพระพุทธเจาและครอบครัวบุตร หลานไดความสุขและประโยชนทั้งปวง ซึ่งทวด ปูยาตายายของขาพระพุทธเจามิไดเคยพบฤๅเห็นเปนของสูงพิเศษสําคัญพนที่จะนึกจะ ปรารถนา อาทิคือทรงพระมหากรุณาเอาพระราชหฤทัยใสระวังรักษาครอบครัว และความสุข ของขาพระพุทธเจาทั้งหลายมิใหมีใครขมเหงทําราย ดวยทรงคอยฟงคํารองของขาพระพุทธเจา ทั้งหลายดวยพระองคอยูเสมอเปนนิจ ทรงพระวิจารณาในทางอันจะเปนประโยชนแด ขาพระพุทธเจาดวยพระพิริยปรีชาอันสุขุมละเอียด โปรดเกลาฯ เปดใหขาพระพุทธเจาไดซื้อและ ไดสรรพสิ่งทั้งปวงที่ตองการขายของที่เห็นจะเปนประโยชนปราศจากโทษทั้งปวง ซึ่งแตกอน หามหวงมิใหคาขาย สรางถนนขุดคลอง ซึ่งจะเปนที่ทําเรือกสวนไรนา และไปมาคาขายสะดวก ซึ่งขาพระพุทธเจาทั้งปวงตองการเปนอยางยิ่ง และไมมีกําลังจะสามารถกระทําไดนั้นเสมอทุก ๆ ป

โปรดเกลาฯ ชักนําอุดหนุนใหขาพระพุทธเจาทั้งหลายไดคาขายสินคาไปนานาประเทศได กําไรราคาดีไดมั่งมีบริบูรณขึ้นเปนอันมาก ขาพระพุทธเจาทั้งปวงไดอาศัยพระบารมีเปนที่พึ่ง ผูครองปองกันสรรพอันตราย ไดตั้งหนาทํามาคาขายโดยงายโดยสะดวก ดวยโปรดเกลาฯ จัด ทหารและกองโปลิศคอยรักษาขาพระพุทธเจาแทบทุกถนนหนทางปราบปรามโจรผูราย ทรงเอา หฤทัยใสดวยรักษาความอันตราย และความทุกขรอนของขาพระพุทธเจาเปนอยางยิ่ง ซึ่งแต กอนมิไดเคยมีเปนตนวากองดับเพลิง ซึ่งแข็งแรงพรักพรอมดวยเครื่องมืออันดีตอสูปองกัน อันตรายที่เหลือกําลังของขาพระพุทธเจาจะรักษาตอสูเอาพระราชหฤทัยใสสงเคราะหแกคนยาก เมื่อคราวเกิดอหิวาตกโรค โปรดเกลาฯ จัดใหเจาพนักงานคอยรับและสืบเสาะหาคนไขมา รักษาพยาบาล ดวยความเอาใจใส คนไขที่ไมมีญาติทั้งหลาย ที่จําจะตองตายโดยไมสงสัย กลับ ไดความสุขและไดรอดชีวิต ประดุจไดความถนอมรักษาจากมือแหงบิดามารดาของตนเปน พระเดชพระคุณเหลือลนพนที่จะพรรณนา ทรงพระราชดําริแตที่จะโปรดเกลาฯ ใหไพรฟาได ความสุขความเย็นใจตลอดปจจุบันและอนาคต โปรดเกลาฯ ออกพระราชกําหนดลูกทาสเพื่อจะ คอยเปลื้องปลดการทาส ซึ่งกดขี่แกกันใชธรรมดาดวยพระบรมราโชบายอันพิเศษ ไมมีทางที่เสีย ทั้งการเกาการใหมคนมั่งมีเข็ญใจไมตองเดือดรอนเหมือนการเลิกทาสในประเทศอื่น ๆ เปน พระเดชพระคุณหาที่สุดมิไดขาพระพุทธเจาทั้งปวงมีความนิยมยินดีตามพระราชประสงคทุกสิ่ง ทุกอยางที่ไดทรงพระราชดําริในการพระราชพิธีบําเพ็ญพระราชกุศล และฉลองพระนครครั้งนี้ ขาพระพุทธเจาทั้งหลายชื่นชมอยางยิ่งที่ไดเห็นไดชมวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งเปนที่สถิต พระมหามณีรัตนปฏิมากรพระแกวมรกต ซึ่งเปนที่นับถืออยางยิ่งของขาพระพุทธเจาทั้งหลาย สําเร็จบริบูรณในครั้งนี้ดวยอํานาจพระบรมราชศรัทธาบารมีบุญญาภินิหารและการทั้งปวงนั้น ลวนแตไดทําโดยพระบรมวงศานุวงศซึ่งเปนที่นับถือและที่รักของขาพระพุทธเจา และ ขาพระพุทธเจาทั้งหลายกับบุตรภรรยามีใจยินดีพรอมกันที่จะไดชมความสุขความเจริญของ ประเทศสยาม ซึ่งเปนที่รักเสมอดวยชีวิตของขาพระพุทธเจา เพราะจะไดเห็นการเอกซฮิบิเชน ครั้งนี้และอนุโมทนาในการกอพระฤกษพระปฐมบรมราชานุสาวรียระลึกถึงพระเดชพระคุณ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวผูเปนเจาเปนบิดาของสยามรัฐมณฑล โดยเต็มความโสมนัสศรัทธา ที่มีในน้ําใจ และขาพระพุทธเจาทั้งหลายมีความยินดียิ่งใหญ ที่จะไดเห็นพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวผูทรงยุติธรรมอันประเสริฐ ทรงวางแทงศิลาปฐมฐานกอพระฤกษศาล สถิตยุติธรรม ซึ่งจะเปนที่รองรับพระบรมราชประสงคอันประเสริฐ และดํารงรักษาชีวิต และประโยชนความสุขของขาพระพุทธเจาและบุตรหลานตอไป ดวยความเชื่อความ ไวใจในพระบรมราชประสงคอันทรงยุติธรรมปรากฏแกตาแกใจมาเปนนิจ และหวังใจ โดยเต็มความมุงมาดปรารถนาวาขาพระพุทธเจาทั้งหลายคงจะไดรับพระกรุณาในทาง ยุติธรรม โดยเต็มโดยเสมอที่สุด ที่จะโปรดพระราชทานไดและชื่อชัดวาการนี้จะเปน พระเกียรติคุณปรากฏพระนามพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวผูทรงยุติธรรมประจําอยูทุก

หัวใจไปสิ้นกาลชานาน ในเมื่อปลายความนี้ขาพระพุทธเจาขอพระราชทานกราบบังคมทูล พระกรุณาวา ขาพระพุทธเจาทั้งหลายมีความยินดีตอพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ ในการที่ โปรดเกลาฯ พระราชทานบรมราชานุญาต ใหขาพระพุทธเจาทั้งหลายไดรับเกียรติยศอยางยิ่ง ซึ่งชนเชนขาพระพุทธเจาทั้งหลายไมเคยไดพบเห็นและเคยมีมาแตกอน คือโปรดเกลาฯ ใหพวก ขาพระพุทธเจาผูมีความสวามิภักดิ์ไดมีโอกาสกราบบังคมทูลพระกรุณาแสดงความกตัญู กตเวทีและความนิยมยินดีถวายชัยมงคลแทบเบื้องพระบาทบงกชมาศครั้งนี้ขาพระพุทธเจา ทั้งหลายมีน้ําใจเต็มตื้นไปโดยความโสมนัสยินดีขอพระราชทานถวายพระพรโดยสุดความคิด ความปรารถนาในบัดนี้และตอไปเปนนิจเสมอไปเบื้องหนา ตลอดความเปนไปแหง ขาพระพุทธเจาทั้งหลาย ขาพระพุทธเจาขออาราธนาเดชานุภาพพระรัตนตรัย และเทพเจาอันมี มเหศรศักดานุภาพเปนใหญเปนประธานในสากลโลก ไดชวยอภิบาลบํารุงรักษาอวยพรสรรพ สิริสวัสดิพิพัฒนมงคลแดพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ผูทรงยุติธรรมอันประเสริฐ ใหทรง พระเจริญพระชนมายุศมยั่งยืนอยูในราชสมบัติสิ้นกาลชานาน บริบูรณดวยสรรพอิสริยสุขสมบัติ ศฤงคารบริวารทุกสิ่งทุกประการสรรพโรคทุกขอุปทวเหตุอันตรายอยารูแผวพาน สรรพศัตรูหมู อมิตรอยารูหาญและตอสูพระบารมีพระราชประสงคอันใด ๆ ก็ดีจงสฤษดิ์ดังพระราชหฤทัย ขอใหพระบรมราชวงศปจจุบันนี้ไดสืบสันตติวงศตอเนื่องไปโดยลําดับสามัญมรรคาดุจดั่ง พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวไดทรงสืบพระบรมวงศดํารงราชยมาแตกอน ใหพระราชดําริ พระราชประสงคที่ทรงไวโดยยุติธรรมประเพณีวัฒนาถาวรเปนพระเกียรติยศแหง พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวผูทรงยุติธรรมอันมหาประเสริฐสืบไปตราบทาวกัลปาวสาน ดวย เดชอํานาจความนิยมยินดีของขาพระพุทธเจาในการพระราชกุศลที่ทรงบําเพ็ญดวยบูชา พระรัตนตรัยเปนตน และน้ําใจอันใสสุทธิ์ปรารถนาของขาพระเจาผูถวายพรชัยมงคลนี้จงเปน ผลสําเร็จตามพระบรมราชประสงคทุกสิ่งทุกประการ 

 ควรมิควรแลวแตจะทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ขอเดชะ. 

สําเนา ร. ที่ 95  ทรงสปชตอบที่พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท วันศุกรขึ้น 4 ค่ํา เดือน 6 ป 1244  

ราษฎรพลเมองของเรา ื 

คําที่เจาทั้งหลายใดกลาวในเวลานี้เปนที่ใหเกิดความยินดีของเรามาก เพราะไดทราบ ความจงรักภักดีของเจาทั้งปวงตอบรมราชตระกูลของเราโดยสุจริตดังนี้ 

เราขอบอกแกเจาทั้งหลายวาความภักดีนั้นมิไดเปนการผิดเลย ดวยพระบาทสมเด็จพระ เจาอยูหัวซึ่งเปนตนพระบรมราชวงศและที่เสด็จดํารงแผนดินมาโดยลําดับ ยอมมีพระราชหฤทัย ผูกพันยิ่งนักในการที่จะใหราษฎรไดความสุขปราศจากอันตรายทุกเมื่อ เพราะทรงเห็นวาราษฎร ทั้งปวงเปนเลือดเปนเนื้อของแผนดิน เมื่อราษฎรไดความทุกขรอนไมมีความสุข ก็ไมเปนที่สบาย พระราชหฤทัย เหมือนกับรางกายไมสบายแลวน้ําใจก็ไมมีความสุขฉะนั้น 

เราขอบอกแกราษฎรทั้งปวงวาตัวเราเองบัดนี้เลา มีน้ําใจอยูเสมอที่จะระงับดับทุกข ราษฎรทั้งปวงมิใหไดความเดือดรอน การอันใดซึ่งจะเปนคุณแกราษฎรทั้งปวงก็อยากจะจัดการ นั้นใหไดความสุขสบายทั่วกัน ตามอํานาจและกําลังที่จะทําไดมิไดคิดแกความยากลําบาก 

เรายินดีมากที่ราษฎรไดรูความที่เปนจริง ในความรักใครของพระบรมราชตระกูลนี้ตอ ราษฎรสืบมาถึงรอยปแลว 

ก็ในการครั้งนี้เราไดทํากุศลปฏิสังขรณและสักการบูชาในพระรัตนตรัย เราขอใหราษฎร ทั้งหลายไดรับสวนกุศลอนุโมทนา สําเร็จความสุขตามปรารถนาทุกประการ ดวยอํานาจกุศลซึ่งเราไดบําเพ็ญและอํานาจความกตัญูกตเวทีของราษฎรทั้งปวงเปน ตนเหตุขอใหราษฎรทั่วทั้งพระราชอาณาเขตมีความเกษมสําราญ ความที่มีอายุศมยืนนาน และ ความไมมีโรค บริบูรณดวยสรรพอุปโภค บริโภคทรัพยสมบัติสุขสมบูรณจงมีแกราษฎร ผูซื่อสัตยกตัญูตอบรมราชตระกูลทุกประการ เทอญ.  

การกอพระฤกษสรางศาลสถิตยยุติธรรมเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2425 ในโอกาสครบรอย ปพระนครนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงมีพระราชประสงคที่จะใหศาลเปนที่ ดํารงความยุติธรรม ขจัดอธรรมทั้งหลายทั้งปวงทั้งภายนอกและภายในประเทศ มิใหมีเหตุ มี โอกาสนําความทุกขเบียดเบียนราษฎรใหไดรับความเดือดรอนไดมีพระราชประสงคที่จะเลิก ลางความไมเปนธรรมใหหมดสิ้นไป ทรงพระราชดําริเห็นวาในการทั้งปวงนั้น การยุติธรรมอัน เดียวเปนการที่สําคัญยิ่งใหญเปนหลักเปนประธานการชําระตัดสินความทุกโรงศาลเปนเครื่อง ประกอบรักษาใหความยุติธรรมเปนไป ถาจัดไดดีขึ้นเพียงใดประโยชนความสุขของราษฎรก็จะ เจริญยิ่งขึ้นเทานั้น ทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหจัดสรางศาลหลวงขึ้น พระราชทาน

นามวา “ศาลสถิตยยุติธรรม” โดยรวบรวมศาลตามกระทรวงตาง ๆ ไวในที่แหงเดียวกัน เปนที่ ประชุมลูกขุนตระลาการ ขุนศาลทุกกระทรวงแลเปนที่เก็บรักษาพระราชกฤษฎีกา กฎหมาย พระราชบัญญัติเกา ใหม เพื่อประสาทความยุติธรรมใหราษฎรของพระองคดวยความรวดเร็ว สุจริต ยุติธรรม ขอใหธรรมเนียมยุติธรรมนี้จงเจริญรุงเรืองแผไพศาลแลจิรถิติกาลอยูชั่วฟาแลดิน สมดังพระบรมราชประสงคโดยสุจริตนี้เทอญ