การตั้งอธิบดีผู้พิพากษาศาลพระราชอาญา

Update 01 ก.ค. 2564

การตั้งอธิบดีผูพิพากษาศาลพระราชอาญา 

ศาลพระราชอาญา (ดานขวา)  

เมื่อวันที่ 5 เมษายน ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) เวลาเชา 4 โมง พระเจาลูกยาเธอ พระองค เจาระพีพัฒนศักดิ์เสนาบดีกระทรวงยุติธรรม พรอมดวยอธิบดีผูพิพากษา แลผูพิพากษาทั้งปวง กับพวกเนติบัณฑิตยในกรมอัยการ และขาราชการเจาพนักงานทั้งหลายในกระทรวงยุติธรรม ประชุมในศาลพระราชอาญา ในการตั้งขุนหลวงพระไกรสีสุภาวภักดิ์ศรีมณฑาตุราชอํามาตย คนาการ เจากรมอัยการ ขึ้นเปนอธิบดีผูพิพากษาศาลพระราชอาญา มีเจานายขาราชการชาว ตางประเทศ และมหาชนเปนอันมากมาอยูในที่ประชุมดวย คือ พระเจานองยาเธอ กรมหมื่น ดํารงคราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย พระเจานองยาเธอ กรมหมื่นมะรุพงษศิริพัฒ ขาหลวงเทศาภิบาลมณฑลกรุงเกา พระยาเวียงไนย พระยาสุขุมนัยวินิจ นายเจิมศรีสรรักษ  มิสเตอรเกิกปาตริก ผูชวยที่ปฤกษากฎหมาย และมิสเตอรสเลเชอ ที่ปฤกษากฎหมายใน กระทรวงยุติธรรม และทานผูอื่นอีกหลายทาน 

พระเจาลูกยาเธอ พระองคเจาระพีพัฒนศักดิ์เสนาบดีกระทรวงยุติธรรม เสด็จขึ้นไป ประทับอยูบนบัลลังกพิพากษาในศาลพระราชอาญา พรอมดวยขุนหลวงพระไกรสีผูซึ่งสรวมเสื้อ สําหรับเนติบัณฑิตยอังกฤษ แลวทรงอานประกาศตราตั้งซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ พระราชทานมา มีขอความตอไปดังนี้วา 

ที่ 1/285  

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ พระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรง พระราชดําริหเห็นวา ขุนหลวงพระไกรสีสุภาวภักดิ์ศรีมณฑาตุราชอํามาตยคณาการ ประกอบไป ดวยปรีชาสามารถ รอบรูพระราชกําหนดกฎหมายเกาใหม แลมีความซื่อสัตยสุจริตตั้งอยูใน ความยุติธรรม สมควรจะเปนผูพิพากษาได

จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกลาโปรดกระหมอมฯ ใหขุนหลวงพระไกรสีสุภาวภักดิ์ เปนอธิบดีผูพิพากษาศาลพระราชอาญา ถือศักดินา 5000 เพื่อจะไดชวยระงับคะดีของราษฎรให เปนคุณเปนประโยชนแกบานเมือง จงประพฤติใหตองตามพระราชกําหนดกฎหมายเกาใหมแล จงฟงคําบังคับบัญชาของเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม ในที่ชอบดวยราชการ จงเวนการควรเวน หมั่นประพฤติการควรประพฤติใหสมควรแกตําแหนงทุกประการ จงเจริญศุขสวัสดิ์รับราชการ ตามตําแหนง ตั้งแตบัดนี้ไปเทอญ 

พระราชทานแต ณ วันที่ 21 มีนาคม รัตนโกสินทร ศก 115 เปนวันที่ 10358 ใน รัชกาลปตยุบันนี้ 

เซนลายพระราชหัตถเลขา จุฬาลงกรณป.ร. แลประทับพระราชลัญจกร  

 ขุนหลวงพระไกรสี 

ครั้นทรงอานจบแลว จึงประทานตราตั้ง ใหแกขุนหลวงพระไกรสี ๆ จึงกระทํา สัตยสาบาลถวายตอไปดังนี้ 

ขาพระพุทธเจา ขุนหลวงพระไกรสี ขอกระทําสัตยานุสัตยสาบาลเฉพาะพระศรีรัตน ไตรยพระพุทธเจา พระธรรมเจา พระสงฆเจา แลผูแลสิ่งซึ่งเปนใหญเปนประธานในสกลโลกย ซึ่งมีมเหศวรศักดานุภาพศักสิทธิทรงทิพจักษุทรงทิพโสตร มีฤทธิ์มีอํานาจแผไปทั่วสกลเมธนี อาจรูอาจเห็นการสุจริต การทุจริต ในดวงจิตรของมนุษยทั้งปวง ทั่วทุกสถานจงเปนสักขีทิพ พยานแกขาพระพุทธเจาดวย บัดนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงพระกรุณา โปรดเกลาฯ ยกยองขาพระพุทธเจา เปนอธิบดีผูพิพากษาศาลพระราชอาญา ขาพระพุทธเจา  จงรับราชการในตําแหนงแลนาที่ของขาพระพุทธเจา สนองพระเดชพระคุณโดยเต็มกําลังแล สติปญญา อุสาหะ แลจะพิจารณาพิพากษาอรรถคดีทั้งปวง โดยเที่ยงธรรม จะมิไดลําเอียงเขา

ดวยผูหนึ่งผูใด โดยอํานาจโลภ โกรธ กลัว หลงรักใคร ใหผิดทางยุติธรรมเปนอันยาก  

ถาขาพระพุทธเจามิไดดํารงค คงอยูในความสัตยานุสัตยขอใดขอหนึ่งไซ ขออํานาจผูซึ่งสิ่งซึ่ง เปนใหญเปนประธานในสกลโลกย ซึ่งรักษายุติธรรมแลโทษแหงวะจีทุจริต จงบันดาลโทษทุกข ไภยใหถึงขาพระพุทธเจาจนถึงซึ่งชีวิตอันตรายดวยความลําบากใหเห็นประจักษแกตาโลกยใน ชาตินี้อนึ่งทางใดซึ่งเปนชองจะใหไดถึงความศุข ความเจริญในภพนี้แลภพนาทางนั้นขออยาให ขาพระพุทธเจาประสบพบเลย ถาหากวาขาพระพุทธเจารักษาสัตยานุสัตทั้งนี้ไวไดโดยมั่นคง ขอ ผลแหงความสัตยจงอํานวยความศุขสวัสดิพิพัฒนมงคลแกขาพระพุทธเจาทุกประการเทอญ 

นายเนตเปรียญ วาที่ปลัดกรมอัยการ จึงกลาวคําอวยพรของพวกเนติบัณฑิตยทั้งหลาย ตอไปนี้ดังนี้ 

ขาพเจา ผูไดรับฉันทะของพวกเนติบัณฑิตยทั้งหลายในกรมอัยการ ขอแสดงความยินดี ที่ไดเหนทานผูไดเคยเปนอธิบดีของพวกขาพเจาทั้งหลาย มาในระหวาง 4 ปที่ลวงมาแลวนั้น ไดรับพระราชทานตําแหนงยศอธิบดีผูพิพากษา ในทามกลางที่ประชุมเวลาวันนี้ ซึ่งเปนการ พิเศษผิดแปลกกวาแตกอนมา แมวาพวกขาพเจาทั้งหลาย ยอมมีความเสียดายในเหตุที่ทาน มิไดเปนอธิบดีของพวกขาพเจาในกรมอัยการตอไปก็ดีขาพเจาทั้งหลายยอมหวังตอความเจริญ ในทางความรูกฎหมาย อันจะเกิดขึ้นในพายนา ซึ่งจะเปนเครื่องทําใหการพิจารณาพิพากษาคดี เปนไปโดยรวดเร็วตามทางยุติธรรม โดยมีความเชื่อในความอุสาหะของทาน ดังไดเคยปรากฏ แกพวกขาพเจามาแตกอนแลว แตกอนเวลาที่ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ตั้งกระทรวงยุติธรรม นั้น คําวาหมอความนั้นเมื่อกลาวขึ้นในที่ใดก็ยอมเปนที่หมิ่นประมาทดูถูกของประชาชนทั้งปวง ทานไดเปนคนแรกชักนําทําใหความรูในทางหมอความเจริญดีขึ้น จนเปนเหตุใหมีกรมอัยการแล เนติบัณฑิตยขึ้นดวยความพยายามอยางยิ่ง จนพวกขาพเจาทั้งหลายไดมาเปนเนติบัณฑิตยรับ ราชการอยูในกรมอัยการอยูจนบัดนี้พวกขาพเจาทั้งหลายมีความขอบคุณทานโดยมากที่สุด ใน การนี้ทานไดใหโอวาทแนะนําในทางกฎหมาย แลอยางธรรมเนียมของหมอความในเมือง ตางประเทศ แลพวกขาพเจาทั้งหลายรูศึกใจเปนแนวา พวกขาพเจาทั้งหลายคงจะไดรับความ งายความสดวกดีในการวาความหลวงแลความราษฎร เฉพาะนาทานในศาลพระราชอาญา ตอไป 

ในที่สุด พวกขาพเจาทั้งหลายขออวยพรตอทานโดยความชื่นชมยินดี ขอใหทานจงมี ความศุขสวัสดิ์มงคลเจริญชนมายุยืน เพื่อไดรับราชการฉลองพระเดชพระคุณอยูในตําแหนงนี้ ซึ่งพวกขาพเจาทั้งหลาย ถือวาเปนตําแหนงอันสูงที่ควรหมอความทุกคนอยากฤๅยากอยากจะ ไดรับตอไปชั่วกาลนาน

ขุนหลวงพระไกรสี อธิบดีผูพิพากษาใหม พรอมดวยพระยาธรรมสารนิติ์ พระณรงค-  วิชิตร พระธรรมสาตร หลวงดํารงธรรมสาร จาจิตรนุกูล ผูพิพากษา แลมิสเตอรสเลเชอ  ที่ปฤกษากฎหมาย นั่งพิจารณาความเปนครั้งแรกตอไป 

เอกสารอางอิง 

กระทรวงยุติธรรม. “การตั้งอธิบดีผูพิพากษาศาลพระราชอาญา”, ธรรมศาสตรสมัย 1,1   (16 เมษายน ร.ศ. 116) หนา 1-6.